ΕΙΔΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

Α) ΕΙΔΙΚΑ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

Στην υπό κτηματογράφηση περιοχή οι ιδιοκτησίες που συστάθηκαν κατά τους ορισμούς του κυκλαδικού εθίμου και δημιουργούν
ιδιότυπες σχέσεις καταχωρίζονται στο έντυπο Δ2 υπό στοιχεία ακινήτου «Β7 – Ειδικά Ιδιοκτησιακά Αντικείμενα».Ειδικότερα ο κύριος
του εδάφους δεν είναι αναγκαία και κύριος των κτισμάτων που ανεγέρθηκαν σ’ αυτό. Το δικαίωμα της χωριστής κυριότητας μπορεί να
αναφέρεται σε τμήμα επί του εδάφους ή και σε τμήματα ορόφου, π.χ. σε ένα δωμάτιο του ορόφου.
Συνήθως συναντώνται ως εξής:

α) Χωρίς ποσοστό επί του εδάφους ή με δικαίωμα 100% επί του εδάφους, όπως:

• Τα Ανώγεια: τα οποία αποτελούν ακίνητα που εκτείνονται πάνω από άλλο γεωτεμάχιο με μηδενικό ποσοστό κυριότητας επί του εδάφους,



• Τα Κατώγεια: ακίνητα που ο αέρας τους, όλος ή τμήμα, αποτελεί ξένη ιδιοκτησία (ανώγειο) με δικαίωμα 100% επί του εδάφους.


• Τα Ανωγειοκατώγεια: ιδιοκτησιακά αντικείμενα που αποτελούνται από συνδυασμό των παραπάνω περιπτώσεων.



• Τα Διπλά Ανωγειοκατώγεια: συνήθως βρίσκονται σε δυο ξεχωριστά γεωτεμάχια, τα οποία είναι ουσιαστικά ένα ενιαίο γεωτεμάχιο και το οποίο χωρίζεται γιατί παρεμβάλλεται π.χ. δρόμος.


• Τα Υπόσκαφα:τα οποία αποτελούν παραδοσιακά σπίτια λαξευμένα μέσα στη γη και εκτείνονται κάτω από άλλο γεωτεμάχιο ή δρόμο με μηδενικό ποσοστό κυριότητας επί του εδάφους.



• Τα Σύρματα: που αποτελούν εκτεινόμενες σε αιγιαλό θέσεις φύλαξης για βάρκες σε φυσικές ή τεχνητές σπηλιές σκαμμένες στους ηφαιστειακούς βράχους .



• Οι Καμάρες: οι οποίες αποτελούν τοξωτά περάσματα ανάμεσα σε κτίσματα, είναι κυρίως ενετικής προέλευσης και εκτείνονται πάνω από δρόμο με μηδενικό ποσοστό κυριότητας επί του εδάφους.

β) Με ποσοστό 100% επί του εδάφους, όπως:

• Τα αντλιοστάσια, τα υδραγωγεία, οι ερημονησίδες, οι Μύλοι, οι πηγαδότοποι, τα πηγάδια/φρεάτια και οι δεξαμενές και καταλαμβάνουν κάποιο εμβαδόν επί του εδάφους.

γ) Με ποσοστό μικρότερο του 100% επί του εδάφους, όπως:

• Τα ιδιοκτησιακά αντικείμενα:Κατώγεια, Ανώγεια, Ανωγειοκατώγεια, Διπλά Ανωγειοκατώγεια, Υπόσκαφα, Διπλά Υπόσκαφα, που περιγράφονται στον τίτλο κτήσης με ποσοστό μικρότερο του 100% και αντιμετωπίζονται ως διηρημένη ιδιοκτησία (οριζόντια).

Για να κριθεί εάν πρόκειται για ΕΙΔΙΚΑ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ (ανώγεια, καμάρες κλπ), ελέγχεται ο τίτλος κτήσης που προσκομίζεται από το δικαιούχο ή και των δικαιοπαρόχων του όπου απαιτείται.

Για να αποδοθούν χωρικά τα ΕΙΔΙΚΑ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, θα πρέπει να προσκομίζεται και τοπογραφικό διάγραμμα, όπου αυτά θα αποδίδονται χωρικά σε διαφορετικό επίπεδο από τα γεωτεμάχια με τα οποία σχετίζονται.

Εάν δεν προσκομίζεται τοπογραφικό διάγραμμα θα πρέπει να προσκομίζονται ή να αναφέρονται στη δήλωση ν.2308/1995 στοιχεία, όπως συμβολαιογραφικά έγγραφα, θεάσεις, ονοματεπώνυμα ιδιοκτητών, σκαριφήματα κλπ, κατά περίπτωση:

1. Για το γεωτεμάχιο που βρίσκεται κάτω από ανώγειο, εφόσον δηλώνεται δικαίωμα κυριότητας επί ανωγείου,


2. Για τους δρόμους άνωθεν των οποίων υπάρχει καμάρα, εφόσον δηλώνεται δικαίωμα κυριότητας επί καμάρας,


3. Για το γεωτεμάχιο εντός του οποίου υπάρχει πηγάδι, δεξαμενή κλπ, εφόσον δηλώνεται δικαίωμα κυριότητας, δουλείας κλπ επί πηγαδιού, δεξαμενής κλπ,


4. Των εισόδων υποσκάφου καθώς και των γεωτεμαχίων, στο υπέδαφος των οποίων υπάρχει υπόσκαφο, εφόσον δηλώνεται δικαίωμα κυριότητας επί υπόσκαφου,


5. Τα στοιχεία του γεωτεμαχίου όπου βρίσκεται η κυρία είσοδος του ειδικού ιδιοκτησιακού αντικειμένου που δηλώνεται, και


6. Τα στοιχεία των ομόρων ιδιοκτητών.
Β) ΔΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ – ΜΟΥΛΚΙΑ.



Οι εκτάσεις που προσαρτήθηκαν πρώτες μετά την έναρξη του υπέρ της Ανεξαρτησίας Αγώνα μεταξύ των οποίων και οι Κυκλάδες, υπάγονται στο β.δ. του 1836 περί ιδιωτικών δασών. Το ως άνω β.δ. του 1836 εισάγει τεκμήριο κυριότητας υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου ως διαδόχου του Οθωμανικού Κράτους στα δάση και δασικές εκτάσεις.Η μεταγενέστερη όμως, διάταξη του άρθρου 62 παρ. 2 του ν. 998/1979 εξαιρεί ρητώς του τεκμηρίου, μεταξύ άλλων, την Περιφέρεια του Πρωτοδικείου Κυκλάδων. Η εξαίρεση των Κυκλάδων διατηρήθηκε και στο τροποποιημένο από τον ν. 4280/2014 άρθρο 62 εδ. 2 του ν. 998/1979.

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία οι Κυκλάδες ενσωματώθηκαν ειρηνικά στο οθωμανικό κράτος με αποτέλεσμα να λάβουν ελευθερίες και προνόμια από αυτό μεταξύ των οποίων το σύνολο των γαιών των νήσων αυτών να χαρακτηριστούν ως ιδιωτικές γαίες καθαράς ιδιοκτησίας, μη εξουσιαζόμενες από τον Σουλτάνο (κατηγορία ακινήτων κατά το οθωμανικό δίκαιο: μούλκια).Έτσι οι κάτοικοι των Κυκλάδων απολάμβαναν του προνομίου της διατήρησης της ιδιωτικής και κοινοτικής τους ιδιοκτησίας.

Τα παραπάνω ιστορικά δεδομένα έγιναν δεκτά και από την πάγια νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων. Ωστόσο, σύμφωνα με το πιο πρόσφατο σκεπτικό αποφάσεων του Αρείου Πάγου, το παραπάνω προνομιακό καθεστώς των γαιών των Κυκλάδων ισχύει μόνο προκειμένου περί γαιών καθαράς ιδιοκτησίας, ενώ η πρόσφατη νομολογία θεωρεί ότι για εκτάσεις που αφορούσαν τα κοινόχρηστα δάση, τους αιγιαλούς, τα κοινόχρηστα, τις βοσκές και εν γένει τις εκτάσεις που, λόγω της μορφής τους, δεν εξουσιάζονταν από κανένα, αλλά υπάγονταν στην απόλυτη εξουσία του Σουλτάνου, μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, κατέστη κύριος αυτών το Ελληνικό Δημόσιο ως διάδοχο του Οθωμανικού Κράτους δικαιώματι πολέμου.

Με βάση τα ανωτέρω, δεδομένης και της διαδικασίας κύρωσης των Δασικών Χαρτών στις Κυκλάδες, τα εγγραπτέα στο Κτηματολόγιο δικαιώματα στην υπό κτηματογράφηση περιοχή θα κριθούν με βάση τα προσκομιζόμενα στοιχεία και τίτλους που ο κάθε δικαιούχος (είτε ιδιώτης είτε Δημόσιο) οφείλει να επικαλεσθεί και να προσκομίσει για την καταχώριση των δικαιωμάτων του.